معرفی کتاب «زندگانی ابومسلم خراسانی»

در مطالعاتم درباره ابومسلم خراسانی و عصر انتقال قدرت از امویان به عباسیان در ارجاعات کتاب ابومسلم سردار خراسان به چند مقاله از دکتر فیاض درباره ابومسلم خراسانی برخوردم. طبق عادت مألوف برای تکمیل مطالعاتم در این زمینه در پی یافتن این مقالات رفتم. پس از مطالعه آن ها آن چنان که در مقدمه کتاب توضیح داده ام به ارزش این مقالات پی بردم. به همین خاطر تصمیم به چاپ این مقالات گرفتم.
پس از سلسله مقالات استاد ذبیح الله صفا درباره ابومسلم، سلسله مقالات استاد فیّاض دوّمین سلسله مقالات درباره ابومسلم می‌باشد. به نظر حقیر مهم‌ترین تأثیر این مقالات را در اندیشه‌های دکتر غلامحسین یوسفی درباره ابومسلم می‌توان دید. چرا که در کتاب «ابومسلم سردار خراسان» دکتر یوسفی که حدود ده سال پس از نگارش مقالات استاد فیّاض در سال ۱۳۴۴ چاپ شد به وضوح شاهد تأثیرپذیری بسیار زیاد دکتر یوسفی از این مقالات هستیم. چنان‌چه به جرأت می‌توان گفت آن کتاب شکل بسط یافته همین مقالات است.
استاد فیّاض از بهمن ۱۳۳۸ تا آذر ۱۳۴۰ در حدود دو سال اقدام به نگارش هشت مقاله درباره ابومسلم خراسانی در نشریه فرهنگ خراسان (آموزش و پرورش خراسان) نمود. در این مقالات به نظریّات مختلف درباره وطن ابومسلم و زندگانی ابومسلم از زمانی که به دعوت عبّاسی پیوست تا پیروزی انقلاب عباسیان پرداخته است. به جهت اینکه این مقالات، زندگانی ابومسلم را تا زمان پیروزی انقلاب عبّاسیان دنبال می‌کند و زندگانی ابومسلم در عصر عبّاسیان را ناتمام می‌گذارد از کتاب تاریخ اسلام دکتر فیّاض حدود سه صفحه پیاپی که به زندگانی ابومسلم در عصر عبّاسیان تا مرگ وی می‌پردازد در پایان کتاب و تحت عنوان ضمیمه در جهت تکمیل نظریات دکتر فیّاض در باب زندگانی ابومسلم به کتاب حاضر افزوده شده است. بدان جهت که در این کتاب به طور جامع به زندگانی ابومسلم از نظر استاد فیّاض پرداخته باشیم و زندگانی ابومسلم را ناتمام نگذاشته باشیم.
این کار نخستین کار بنده در راستای ابومسلم‌پژوهی و مطالعات عصر انتقال قدرت از امویان به عباسیان می‌باشد. در این کتاب پس از انتخاب مقالات به اصلاح و ویرایش صوری مقالات پرداخته شده و کلمات و عباراتی که در متن افتادگی داشته به جهت رعایت امانت داری با علامت کروشه در متن اضافه شده است. همچنین مطالبی که در متن اشتباه فاحش تاریخی است ذکر شده است.
کار اصلی بنده در این کتاب، ارجاعات کتاب می‌باشد. چرا که استاد فیّاض در این مقالات به هیچ منبع دست اوّل و دوّمی ارجاع نداده‌اند و حقیر حدود هفتصد ارجاع به مقالات استاد فیّاض زده‌ام که در پاورقی تمام صفحات ذکر شده است.
در میان مورخان کارهای اشپولر همیشه برای من از ارزش بالایی برخوردار است. کارهای اشپولر دو ویژگی دارد یکی تحلیل های بسیار خوب و ارجاعات بسیار وی که معمولا یک سوم صفحه و در بعضی از موارد تا نیمی از صفحه را هم می گیرد. این امر بیانگر این است که وی همه منابع را دیده است. در کارهای خودم سعیم این است که همانند اشپولر کار کنم.