شاگرد مکتب دهخدا و آبروی شهر ما

در آغازین روزهای خزان ۱۳۹۷ استاد دکتر سیدمحمد دبیرسیاقی چشم از جهان فرو بست و برای همیشه خاکدان گیتی را ترک گفت . ادیب ، لغت شناس ، مصحح ، شاعر ، محقق ، قزوین پژوه و نویسنده ی شهیر ایران زمین ، از جمله عناوین و القاب آن بزرگ بودند که ایران دوستان و فرهیختگان ایرانی به او عطا کردند .

استاد علامه سید محمد دبیرسیاقی واپسین شاگرد استاد علامه علی اکبر دهخدا ، به مدت ۹ سال در خدمت نابغه ی بزرگ ایران و استاد و همشهری خود در موسسه ی لغت نامه ی دهخدا شاگردی کرد و درس آموخت و در کار سترگ لغت نامه یار و همراهش ماند و آنگاه به وصیت استادش در جوار شادروانان استاد دکترمعین و دکترشهیدی ، در کار تکمیل و اتمام لغت نامه کوشید و کارنامه ی پر از فخر و درخشان خود را پرمایه تر و پر پیمان تر کرد .

علامه دبیرسیاقی را می توان با علامه دهخدا شناخت . دبیرسیاقی وفادارترین شاگرد استادش دهخدا بود ، چرا که هم شاگرد و همکار و همراه وصی او بود و هم غیرت و وفای به همشهری دردانه اش در او چنان ریشه دوانیده بود که تا پایان عمر خود را متعهد و ملتزم به پیمودن راه استاد می دانست . او شیفته و شیدای بی بدیل مکتب علامه دهخدا بود . مکتبی که تحقیق ، ریاضت ، راستی و درستی ، شیدایی و عشق به ایران و فرهنگ دیرین آن ، تصحیح متون کهن پارسی ، لغت سازی و لغت شناسی را در هم آمیخته بود و جز کار بی مزد و منت و رنج بی پایان برای فرهنگ هیچ نمی دید و هیچ نبود .

استاد دبیرسیاقی ، به نیکویی به سراینده ی شاهنامه ی ایرانیان ادای دین کرد ، به همان اندازه که به آفریننده ی لغت نامه و فرهنگ جاویدان او خادمی کرد . پاکی ، پاکدستی ، پاک سرشتی ، عزت نفس ، تعالی روح ، افتادگی و عشق به وطن در گمنامی در سیره و سرشت مکتب دهخدا و شاگردان والامقامش بود . دهخدای بزرگ که دل در عدالتخواهی و کرامت دوستی مشروطه جویی ایرانیان و میهن دوستی و وفای به وطن نهضت ملی محمد مصدق داشت ، نسلی را با دم مسیحایی خود پرورد که علامه دبیرسیاقی یکی از آن یادگاران و آخرین آنان بود .

نگارنده نخستین بار علامه دبیرسیاقی را با کتاب وزین و شیرین و پرنغز " مقالات دهخدا " که حاوی زیبانوشته های طنازانه و پرمغز " چرند و پرند " علامه دهخداست ، به مقدار فهم ناچیز و ناقص خویش شناختم و با کتاب تصحیح شده ی " سفرنامه ی ناصرخسرو " با خامه ی رسا ، توانمند و شیوای استاد دبیرسیاقی سفری پر از لطافت و شیرینی همراه با ناصرخسرو قبادیانی را تجربه کردم . سفری که تصحیح و توضیح و حاشیه نگاشته های استاد دبیرسیاقی ، گویی آن سفرنامه را از نو بازآفریده ، همان گونه که شاهنامه ی فردوسی بزرگ و دیگر متون کهن ادب و فرهنگ پارسی را تجدید جان کرد و با هنرمندی و شیرینی تمام در کام ایرانیان ریخت و در جان ایرانیان استوار ساخت .

اندوخته ی او از این دنیا ، جز رنج و عشق به میهن و فرهنگ مانای آن نبود ، چرا که او مناعت طبع ، و آزادی و آزادگی از هر تعلق دنیوی را در مکتب علامه دهخدا به نیکی آموخته بود و همه ی عمر بدان وفادار ماند . از دسترنج خویش و فروش اموال لبریز از حلالیت و پاکی ، برای جوانان و مردم میهنش کتابخانه های ماندگار بنا کرد و نام بلند خویش را بر سردر فرهنگ ایران زمین حک کرد . ایران ، فرهنگ ایران ، زادگاه او شهر پرافتخار قزوین ، نام و یاد آن عزیز سفرکرده را به فخر تمام خواهند برد و قصه ها و حکایت ها از او برای فرزندان خویش خواهند سرود و خواهند نگاشت .