پیش بینی آموزش های آنلاین در بیش از ۱۰۰سال پیش توسط «فروغی»

«محمدعلی فروغی» فلسفه دان، تاریخ دان، ادیب و از مهم‌ترین شخصیت‌های سیاسی تاریخ معاصر است که با باورهایی عمیقا تجددطلبانه و لیبرالی داشت و به سبب عقاید محافظه کارانه و رویه عملگرایانه اش ، نزدیک به ۴۰ سال از مجموع ۶۷ سال عمر خود را در بالاترین مناصب سیاسی کشور از وکالت و ریاست مجلس گرفته تا وزارت و نخست‌وزیری سپری کرد. از جمله بخش های کمتر شناخته شده این ادیبِ سیاستمدار، ذهن خلاق و اندیشه پویای او در بررسی سیر پیشرفت علم و فناوری و تغییراتی است که متاثراز آن درجوامع بشری روی خواهد داد.

رساله «اندیشۀ دور و دراز» تنها نگاشتۀ آفرینشی «فروغی» است. فروغی این رساله را به صورت شبه داستانی از گفتگو با چند تن از دوستان و بستگان تنظیم کرده که طی آن، راوی به تشریح وقایع و وضعیتی که براثر پیشرفت های علمی در انتظار انسان و جوامع انسانی است پرداخته و از پیش بینی های عجیبش از پیشرفت فناوری و رفاه و آسایشی که برای انسان به وجود خواهد آورد سخن می گوید. پیش بینی های خواندنی فروغی در این کتاب به اندازه ای برای زمانه ای که می زیست عجیب و باورناپذیر بود که در مقدمه رساله اش می نویسد: « از خواندن این رساله توقع ندارم همه کس معتقد شود که پیش آمد أحوال نوع بشر چنان است که من فرض کرده ام! زیرا خود نیز مطمئن نیستم چنین باشد بلکه قریب به یقین دارم که سیر عالم انسانیت در مدارج ترقی عین مطابق آنچه خیال من رسیده نخواهد بود.»
فروغی در رساله « اندیشۀ دور و دراز» که به سال ۱۳۰۶ در اسـتانبول منتشـر شد نسبت به پیشرفت تکنولوژی نظری کاملا مثبت دارد. با اینحال متذکر می شود رشد علم و تکنولوژی به تنهایی تضمینی برای بهشت گون شدن زمین نیست و قواعد زندگانی اجتماعی بشر الزاما از قوانین سیر پیشرفت خطی فناوری پیروی نمی کند.
فروغی در بخشی از رساله ۳۵ صفحه ای خود به موضوع تغییر شکل آموزش در مدارس اشاره می کند و آموزش های غیرحضوری و الکترونیکی را با فراست و دقت نظری باورنکردنی پیشگویی می کند که در ادامه این بخش را از صفحات ۳۲ الی ۳۴ کتاب مذکور نقل می کنیم:


«یکی از حضار گفت: «در باب مدرسه توضیح بدهید!»
گفتم: «یک قسمت از مدرسه به واسطة برافتادن خط، ممکن است از میان برود! یعنی تعلیم ابتدائی بی موضوع شود؛ اما قسمت دیگر که در هرحال باقی دو جزء اهم و اعظم زندگانی مدرسه ایست. فکر می کنم بعد از آن که «تلفون بی سیم» کامل و سهل و ارزان شد، چنانکه همه کس بتواند داشته باشد و یقینا چنین خواهد شد، آنوقت لزوم نخواهد داشت متعلمین برای استماع درس معلمین در جای مخصوص که مدرسه یا محل کنفرانس نامیده میشود جمع شوند و برای این مقصود از شهری به شهر و از دیاری به دیار [دیگر] روند. در خانه خود می مانند و در موقع معین با تلفون، بیان معلم را می شنوند.
این طریق اولا توفیر وقت وصرفه مال بسیار از رفت و آمد معلمین و متعلمین به خانه و مدرسه و تهیه لوازم مدارس از عمارت و میز و نیمکت وغیره حاصل می شود، ثانیا صحت و سلامت مزاج متعلمین بهتر خواهد بود. چه عده بسیار در یک عمارت جمع نشده و هوای کثیف استنشاق ننموده و امراض به یکدیگر سرایت نمی دهند! و از بسی مفاسد دیگر مادی و معنوی ومزاجی واخلاقی مصون می مانند ؛ و تا باز اعتراض نفرموده اید پیش دستی کرده عرض می کنم از عکس تلگرافی یعنی انتقال صور اشکال بوسیله قوه تلگراف بی سیم که الان اختراع شده و مشغول تکمیل آن می باشند نیز غافل نباید بود که در آن صورت معلم نه تنها با تلفون بیانات خود را به متعلمین می شنواند بلکه حرکات و اشارات خود و تصاویر و اشکال را که باید ببینند می تواند به ایشان بنماید. و نیز متوجه باید بود که روز بروز وسایل دیگر برای تعلیم و تعلم پیدا می شوند مانند سینماتوگراف که هم اکنون یکی از اسباب نشر معلومات میان عامه است و عنقریب همین سینما را بوسیلة قوة تلگراف بی سیم خواهند توانست به خانه ها برسانند و بنمایند . باری اجتماع جوانان در مدارس لااقل به طور دائم و از صبح تا شام غیرلازم خواهد شد و با این همه اقرار می کنم که قوه تخیل من وافی نیست که درست ترتیب تعلیم و تدریس آینده را پیش بینی کنم و ممکن است بسی کامل تر و بهتر از اینکه به خیال من رسیده است بشود .»

یکی از خانمها گفت: «واقعا عجب نعمتی بود اگر این چیزها که گفتید، الان واقع شده بود و من مجبور نبودم فرزندانم را در این گرما و سرما و بارندگی و اوقات شیوع امراض از صبح تا شام از خود دور کنم و به مدرسه بفرستم .»
گفتم: « آری خانم عزیز! دیدید حرفهای من چندان سزاوار استهزاء نبود؟»
[...] گفت: « اما من هنوز باور نمی کنم که این اوضاع پیش بیاید! آیا حقیقة ترتیب زندگانی انسان این اندازه تغییر خواهد کرد ؟»
گفتم: « بیشتر از این اندازه »...



نکته: فروغی در مقدمه کتاب توضیح می دهد: «این اندیشه ها تازه به ذهن قاصر من نیامده و زیاده از ده سال پیش برای بعضی از دوستان نقل کرده بودم»