گزارش همایش ملی «کاربرد روش‌های آماری در پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران»

حمیده چوبک، رییس پژوهشکده باستان‌شناسی و رییس کمیته علمی نخستین همایش ملی «کاربرد روش‌های آماری در پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران» مطرح کرد و گفت: این همایش حاصل رویکرد پژوهشکده باستان‌شناسی برای ارتقای علمی باستان‌شناسی و بهره‌مندی از تمامی ظرفیت‌های علمی و فناوری‌های نهادهای علمی در ایران و ظرفیت‌‌های بین‌المللی در چارچوب همکاری‌های بین‌المللی است.

وی با اشاره به اینکه باستان‌شناسی علمی چند دانشی و میان دانشی است، افزود: ویژگی باستان‌شناسی آن است که به رشته‌های گوناگون علمی و فنی نیازمند است و می‌تواند افق و زمینه‌های تازه‌ای را برای متخصصان رشته‌های دیگر فراهم آورد و قابلیت کارآفرینی گسترده‌ای برای متخصصان دارد.

چوبک یکی از این علوم را دانش آمار دانست که برای تجزیه و تحلیل علمی داده‌های باستان‌شناسی به‌کار برده می‌شود و سپس اظهار کرد: در حال حاضر همگان این مسئله را پذیرفته‌اند که برای برنامه‌ریزی کلان کشور، آمار در همه پارامترهای سرزمین و زیستی؛ آبادی‌ها و شهرها نیاز است و هر ساله آمارگیری کشوری برای تحلیل و مدیریت و برنامه‌ریزی کشور انجام می‌شود.

به گفته وی، این امر در باره مدیریت آبادی‌ها و شهرهای باستانی و تاریخی سرزمین برای شناخت، تحلیل از جنبه‌های گوناگون زیستی چون سرزمین امروزی؛ جمعیت، اقتصاد، بنیه‌های طبیعی و فرهنگی و تعیین میزان دارایی‌ها و بررسی کیفی و کمی یافته‌ها و داده‌ها مصداق دارد و مورد نیاز است.

چوبک همچنین تصریح کرد: بیشتر باستان‌شناسان برای تحلیل داده‌های خود حداقل از آمارهای کمی بدون دریافت و شناخت روش‌های علمی گسترده آمار استفاده می‌کنند و بدیهی است که لزوما باستان‌شناس نمی‌تواند مانند یک عالم این علم تمام این روش‌ها را بداند.

وی افزود: باستان‌شناس باید با شناخت علم آمار و کاربری آن در باستان‌شناسی از حضور آمارگر با توجه به تخصص وی در ارتباط با پرسش‌های خود در هیأت باستان‌شناسی بهره‌مند شود و با یاری گرفتن از این دانش روش‌های جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های خود را روشمند کند.

به گفته چوبک، باستان‌شناس برای بهره‌گیری از این دانش باید با این علم آشنا و گستره و کارکرد و شیوه‌های آن را بشناسد و با فهم درست از دانش آمار آگاهانه و به جا از این روش علمی در تحلیل یافته‌ها و برای تولید داده‌های باستان‌شناسی بهره‌مند شود.

رییس پژوهشکده باستان‌شناسی گفت: متخصصان دانش آمار نیز باید با ورود به قلمرو گسترده و ارزشمند باستان‌شناسی و فهم موضوع آن بتوانند علم خود را برای شناخت بهتر باستان‌شناسی بکار ببرند.

وی بازنگری درسی و شیوه آموزشی رشته باستان‌شناسی را برای پاسخگویی به دانش باستان‌شناسی یک امر ضروری دانست و تصریح کرد: از این رو لازم است با همکاری وزارت علوم و متخصصان این رشته در کارگروهای مشترک با باستان‌شناسان و همچنین استفاده از تجربه‌های ملی و جهانی کاربرد علم آمار در باستان‌شناسی واحد درسی مرتبط و تعریف شده به روش و زبان ساده برای رشته باستان‌شناسی در سرفصل‌های آموزشی رشته‌های باستان‌شناسی به صورت مقدماتی و پیشرفته پیش‌بینی و گنجانده شود.

چوبک افزود: چشمداشت این است که از این پس همه پژوهش‌های میدانی و تحلیل باستان‌شناسی با همکاری و یاری گرفتن از خویشاوندان دانش علم آمار انجام شود و برآیند و نتایج این مطالعات پهنه‌ها و افق‌های تازه‌ای از بازخوانی فرهنگی گذشته سرزمین بازنماید.

وی اظهار کرد: بهترین نتیجه این همکاری می‌تواند در قالب تدوین پایان‌نامه‌های مشترک در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا شکل گیرد تا متخصصان در این زمینه آموزش دیده و برای طرح‌های پژوهشی مشترک تربیت شوند.

چوبک در پایان نخستین همایش ملی «کاربرد روش های آماری در پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران» را درآمدی برای دستیابی و تحقق نیاز علمی دانست و اظهار امیدواری کرد این گام نخستین با همکاری مسئولان و دانشمندان این دو رشته تا تحقق اجرایی شدن پیگیری و تداوم یابد.