«از کاوه تا کسروی»

دکتر علیرضا ملایی‌توانی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره جدیدترین کتابش که به تازگی منتشر شده گفت: کتاب «از کاوه تا کسروی» تلاشی روش‌شناسانه و معرفت‌شناسانه در بررسی رفتار و کنش ایرانیان در حوزه دین اعم از نوع باورها و رفتارهایی است که در حیطه دین‌ورزی از خود نشان می‌دهند.
وی افزود: در این اثر برآنم که به پرسش‌هایی مانند آموزه‌های دینی در میان ایرانیان چه جایگاهی دارد و این باورها چه تبعات و آثاری در جامعه دارد؟ همچنین این باورها در یک جامعه مدرن چگونه تجلی پیدا می‌کند؟ پاسخ دهم. در واقع بحث به نگاه روشنفکران پسامشروطه به دین برمی‌گردد.
این تاریخ‌نگار ادامه داد: کتاب با حلقه برلنی‌ها آغاز می‌شود و نشریه‌ای که در برلین با عنوان «کاوه» منتشر می‌کردند، این نشریه دو دوره را سپری می‌کند؛ چاپ و نشر آن به دو دوره اول و دوم تقسیم می‌شود. دوره اول چاپ مجله از روز ۱۸ربیع‌الاول ۱۳۳۴ (سوم بهمن ۱۲۹۴ شمسی - ۲۴ ژانویه ۱۹۱۶ میلادی) آغاز و تا ۱۵ شماره انتشار یافت. این دوره مقارن بود با جنگ جهانی اول. این نشریه در دوره جدید خود از سال ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۰ ه‍.ق به طور منظم هر ماه یک شماره به چاپ می‌رسید که در این کتاب مجله کاوه جدید(دور دوم) به عنوان یک مجله روشنفکری مدنظر است و مطالبی که در رابطه با نقد باورهای دینی در آن مطرح شده است.
ملایی‌توانی اظهار کرد: نقطه عزیمت از مجله کاوه آغاز و به مجله «ایرانشهر» می‌رسد و روشنفکرانی که در این نشریه ایرانیان را از منظر دین بررسی می‌کنند. پس از آن مجله «آینده» که صبغه روشنفکری و ناسیونالیستی دارد و اشاره‌هایی نیز به دین دارد که این جنبه در کتاب «از کاوه تا کسروی» مورد توجه قرار گرفته است.
وی عنوان کرد: در دوره رضاشاه، علی‌اکبر حکمی‌زاده مجله‌ای به نام «همایون» منتشر می‌کند که این مجله از سوی حوزه علمیه قم و موسس آن شیخ عبدالکریم حائری مورد حمایت قرار می‌گیرد و این مجله نیز به بررسی باورهای دینی ایران و رد خرافات راه یافته به آن می‌پردازد.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بیان کرد: به طور کلان افکار و عقاید حکمی‌زاده را می‌توان در کتاب «افکار هزار ساله» بررسی کرد.
ملایی‌توانی با اشاره به احمد کسروی گفت: کسروی نیز از سال ۱۳۱۱ تا ۱۳۲۴ در مجله «پیمان» که اصلی‌ترین نشریه در حوزه دین است به نقد و بررسی دین و باورهای دینی ایرانیان می‌پردازد.
وی افزود: اساس کتاب «از کاوه تا کسروی» مجله‌های روشنفکری است که باورهای دینی ایرانیان را بررسی کرده و برخی مولفان و متولیان این نشریه‌ها بیشتر از پیشینه روحانیت برخوردار بودند که بعدها در مقام منتقد این حوزه قرار گرفتند و این انتقاد را با نشر مجله‌های روشنفکرمابانه بیان کردند.
این تاریخ‌نگار گفت: جلد دوم این کتاب نیز در ماه آینده از سوی انتشارات پژوهشکده تاریخ اسلام منتشر خواهد شد.
کتاب «از کاوه تا کسروی» تالیف علیرضا ملایی‌توانی از سوی انتشارات پژوهشکده تاریخ اسلام منتشر شده و رهیافت‌های انتقادی روشنفکران پس از جنگ جهانی اول به ویژه گروه برلنی‌ها را از مجله کاوه تا آثار احمد کسروی درباره دین و باورهای ایرانیان را روایت می‌کند؛ یعنی مهم‌ترین نگرش‌های انتقادی آنها را درباره دین و روحانیت، رفتارها و باورهای دینی ایرانیان را بازتاب می‌دهد. در این کتاب نقد دینی به مفهوم مدرن مدنظر است که ریشه در اندیشه‌های عصر روشنگری دارد.