از نظارت بر محتوای تاریخی سریال‌ها تا پیگیری اشتغال دانشجویان تاریخ

انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ ایران نخستین تشکل صنفی پژوهشگران و دانش آموختگان رشته تاریخ است که فعالیت رسمی خود را به تازگی آغاز کرده است. در هیئت موسس این انجمن، چهره‌هایی همچون جمشید کیانفر، علی ططری، حبیب الله اسماعیلی، علی مرشدی زاد، غلامرضا عزیزی، مرتضی رسولی پور، فتاح غلامی و فاطمه ترکچی دیده می‌شوند.
علی ططری (نایب رئیس و سخنگوی «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ») در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در توضیح چگونگی شکل‌گیری اولین انجمن صنفی حوزه پژوهگران تاریخ گفت: محفلی از پژوهشگران و استادان حوزه تاریخ به مدت چهار پنج سال است که گرد هم جمع شدیم و تقریبا در این مدت هر ماه یا هر دو ماه یک‌بار جلساتی را برگزار می‌کردیم. حتی در فضای مجازی هم وارد شده و با همین نام «انجمن پژوهشگران تاریخ» نیز تشکیل داده بودیم. از نزدیک به سه سال پیش یعنی حدودا سال ۱۳۹۲ به این فکر افتادیم که مجموعه مذکور را بنا به نیازی که جامعه تاریخ و مبحث پژوهش تاریخی در کشور دارد رسمیت ببخشیم و قانونی کنیم. بررسی کردیم که از کدام مجاری قانونی می‌توانیم وارد شویم. در حوزه‌های مختلف علمی تشکل‌های فرهنگی تاریخی فعالیت‌هایی دارند اما انجمنی بتواند بخش صنفی جامعه تاریخ را هم پوشش بدهد وجود ندارد. بر همین اساس از طریق کمیسیون ماده ۱۰ احزاب و وزارت کشور مجوز رسمی فعالیت برای «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» را دریافت کردیم و به عنوان نخستین مجموعه صنفی پژوهشگران تاریخ حیات مجموعه آغاز شد.
ططری افزود: طی سه سال گذشته بررسی‌ها و مطالعاتی را درباره دغدغه‌ها و نیازهای جامعه تاریخ کشور انجام دادیم، یعنی با یک پیش‌زمینه آگاهی از مسائل نظری و توجیهات مستدل و متقن وارد ماجرا شدیم. جای تاسف است که در کشور ما بسیاری از رشته‌ها که به نوعی تازه تاسیس هستند و عمری کمتر از ۵۰-۴۰ سال در فضای دانشگاهی کشور دارند انجمن‌ها و مجموعه‌های صنفی قدرتمندی تشکیل داده‌اند که در حوزه‌های عمومی و خصوصی این رشته‌ها و مواردی که مورد تخصصشان است وارد عمل می‌شوند و از حریم علمی خود دفاع می‌کنند. ولی رشته و علم تاریخ که قدمتی به درازای تاریخ دارد و از طرفی دیگر از زمانی که دارالفنون و بعد دانشگاه تهران تاسیس شدند به دنیای آکادمیک وارد شد خیلی دیر به چنین انجمنی دست یافته است. در هر صورت بنا به ضرب‌المثل «هر زمانی که ماهی را از آب بگیری تازه است» بنا داریم تا جایی که می‌توانیم با جدیت وارد شویم شاید قدری از این کمبود و ورود دیرهنگاممان جبران شود.
او همچنین درباره نبود یک متولی مشخص حوزه تاریخ در کشور و لزوم توجه «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» به این موضوع یادآور شد: البته نباید فراموش کرد که در کشور ما واقعا تاریخ هیچ متولی خاصی ندارد و نهادهایی که بعد از انقلاب به عنوان ارگان‌های اسنادی و تاریخ‌پژوهی آغاز به کار کردند خیلی نکات مثبتی داشتتند و نقطه قوت محسوب می‌شوند هر چند در بیشتر موارد از مدیریت متخصص محروم بودند. در حال حاضرهم مراکز آرشیوی متعددی در حال شکل‌گیری هستند. اما یک متولی رسمی برای تاریخ که در حوزه علمی و استاندارد سازی وارد شود وجود نداشت. بنا داریم در «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» علاوه بر اینکه صدای جامعه تاریخ و پژوهشگران تاریخ و همین‌طور دغدغه‌های ایشان را به گوش مسئولین برسانیم در جهت آگاه‌سازی جامعه‌‌کشور هم قدم برداریم و در هر حوزه‌ای که نیاز باشد برای دفاع از حریم تاریخ و جامعه پژوهشگران تاریخ بر طبق قانون و اختیاراتی که داریم وارد عمل شویم.
نایب رئیس «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» سپس تعریف استانداردهای مشخص در بحث پژوهش‌های تاریخی را یکی از برنامه‌های اصلی این انجمن دانست و گفت: امیدواریم بتوانیم حوزه‌های مختلف و گسترده تاریخی در بحث‌های آموزش، پژوهش و حتی نشریات، تلویزیون، مجلات، کتاب‌های داستان، فضای مجازی، لوح‌های فشرده را زیر پوشش قرار بدهیم و استانداردهای مورد نیاز تاریخی برای این موارد را تعریف کنیم و بر حسن اجرای آن نظارت داشته باشیم. اشاره شد که در حوزه پژوهش‌های تاریخی هنوز استاندارد مشخصی نداریم. سال‌های گذشته این تجربه را داشتیم تا در حوزه‌های آرشیوی با همکاری سازمان استاندارد ایران استانداردهای مختلف آرشیوی را تعریف کردیم امیدواریم تا در مورد حوزه پژوهش‌های تاریخی هم این روند را از طریق «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» پیگیری کنیم.
ططری اضافه کرد: علاوه بر این‌ها موضوعات متعدد دیگری هم هست که وجود این انجمن را بیش از بیش ضرروی می‌کند. به عنوان مثال دغدغه‌هایی که درباره دزدی ادبی-تاریخی، کتاب‌دزدی‌ها و همین‌طور ورود افرادی از این موارد هستند. هر طرف را که نگاه کنیم به نوعی به تاریخ مرتبط است، اما چقدر نظرات تخصصی درباره محورهای تاریخی وجود دارد؟ در رادیو و تلویزیون ما برنامه‌ها و سریال‌های تاریخی متعددی ساخته و پخش می‌شود. چقدر در ساخت این برنامه‌ها یا مستندها کار کارشناسی تاریخی صورت می‌گیرد؟
او سپس مشخصا با اشاره به برنامه‌های «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» برای مشورت‌دهی به سازندگان برنامه‌های تاریحی و نویسندگان مقالات این حوزه اظهار داشت: از اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» این است که به عنوان نهادی مورد وثوق مراکزی مثل صداو سیما، روزنامه‌ها، مجموعه‌های پژوهشی در ساخت برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی یا نگارش و تالیف کتب و مقالات پژوهشی مورد مشاوره قرار بگیرد. بعد از استانداردسازی مقولات پژوهشی تاریخ بنا داریم تا با ارسال نامه‌ای رسما مورد مشورت قرار گرفتن انجمن را به نهادهای مذکور پیشنهاد و ابلاغ کنیم. مثلا قرار است سریالی درباره حوزه تاریخ باستان ساخته شود ما می‌توانیم مراکز و کارشناسان متخصص این دوره تاریخی را به سازندگان سریال معرفی کنیم. اما این مسئله نیازمند جمع‌آوری داده‌ها و آمارهای دقیقی از پژوهشگران، نویسندگان تاریخ کشور است که یکی از برنامه‌های اصلی ما در «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» نیز هست.
سخنگوی «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» همچنین تاکید کرد: علاوه بر این چه در نشریات و چه در رادیو و تلویزیون هرکجا ببینیم تاریخ مورد تحریف و تخطی قرار گرفته با انتشار بیانیه و نامه رسمی اعتراض خود را بیان می‌کنیم تا دست‌کم برای تاریخ باقی بماند. شاید یک انجمن صنفی ابزار قدرتمندی در این حوزه‌ها نداشته باشد اما در دفاع از تاریخ و حریم تاریخ کوتاه نخواهیم آمد و به تحریف‌ها واکنش نشان می‌دهیم.
او در ادامه لزوم توجه به بحث اشتغال دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته تاریخ توسط «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» را متذکر شد و گفت: بحث اشتغال دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته تاریخ نیز موضوع بسیار مهمی است که می‌تواند توسط «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» با جدیت پیگیری شود. متاسفانه در خیلی از جذب نیروها و استخدام‌ها اصلا نامی از دانش‌آموختگان رشته تاریخ به میان نمی‌آید، در حالیکه تاریخ لازمه هر مجموعه و ارگانی است و در تمام دنیا سازمان‌ها و نهادهای مختلف درکنار بخش‌های بایگانی و دبیرخانه به صورت مجزا یک بخش تاریخ شفاهی دارند، یک بخش تاریخی دارند،یک بخش آرشیو دارند و یک متخصص تاریخی دارند. ما چنین نگاهی را در دستگاه‌ها و ارگان‌های کشور شاهد نیستیم. هرچند این نگاه باید از مقامات بالاتر و به ویژه قوه مقننه با تصویب قوانین مشخص در قالب طرح اعمال شود. بنا داریم به تمام این حوزه‌های به صورت کارشناسی وارد شویم. دست‌کم می‌توانیم در مورد موضوعات مطروحه نظر بدهیم، با مراکز متعددی که هستند مباحثه، مکاتبه و مذاکره کنیم تا از حریم تاریخ که هویت و پیشینه ما به شمار می‌رود دفاع کنیم.
ططری در ارزیابی میزان استقبال فعالین و پژوهشگران تاریخ از اولین انجمن صنفی حوزه پژوهشگری تاریخ بیان کرد: انتخابات «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» به تازگی برگزار شده و هیئت مدیره کار خود را آغاز کرده است. هنوز در گام‌های ابتدایی هستیم و برخی سازوکارهای قانونی انجمن لازم است به زودی و طی ماه‌های آتی نهایی شود. تهیه دفتر و مکان ثابت برای انجمن و همین‌طور مشخص کردن نیروهای فعال در دفتر از دیگر اقداماتی مورد نیاز برای آغاز کار با جدیت انجمن است. جامعه تاریخ به دلیل اینکه قدمت زیادی در دانشگاه‌ها و فضای اکادمیک دارد پتانسیل بسیار بالایی از دانش‌آموختگان و مختصصان را در اختیار انجمن می‌گذارد که اتفاقا بسیاری از آن‌ها به دلیلی که عنوان شد فاقد شغل هستند یا در حرفه تخصصی خود مشغول نیستند.
نایب رئیس «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» ادامه داد: ظرفیت ما نامحدود است و از داشته‌هایمان در همین روزهای ابتدایی رضایت نسبی داریم ولی ما به دنبال ایده‌آل‌ها هستیم. درواقع با توجه به نوپا بودن «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» در حال حاضر می‌توانیم بگوییم از میزان استقبال و اقدامات راضی هستیم ولی به عنوان تنها انجمن تاریخ‌پژوهان باید الگو باشد و با حداکثر ظرفیت فعالیت کند. البته هنوز یک سری شاخه‌ها و بال‌های انجمن کارکرد خود را آغاز نکرده‌اند اما همان طور که اشاره شد قطعا ظرفیت قابل توجهی از استادان، دانش‌آموختگان و مراکز پژوهشی حوزه تاریخ در اختیار خواهیم داشت. حتی از کارشناسان و پژوهشگران حوزه‌های مرتبط با تاریخ مثل حوزه‌های سیاسی، مطالعات آرشیوی و حقوق هم کمک گرفته‌ایم و پژوهشگران این حوزه‌ها را در تمام نقاط کشور نیز شناسایی خواهیم کرد تا با انجمن همکاری داشته باشند. قضاوت نهایی درباره «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» هم باید بعد از دیدن عملکردهای مشخص صورت بگیرد.
ططری در پایان درباره دیگر برنامه‌های «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» گفت: قصد داریم در شهرستان‌ها هم «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» را فعال کنیم. کارگروه‌های تخصصی را راه‌اندازی کنیم. بنا داریم یک انتشارات قوی را نیز ذیل مجموعه انجمن راه اندازی کنیم و در حال مراحل دریافت مجوز برای آن هستیم تا کتاب‌های مختلف تاریخ را تحت یک استاندارد مشخص منتشر کنیم. انتشار یک مجموعه علمی در حوزه تاریخ که علاوه بر ارائه بیلان کاری «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» مقالات دانشگاهی و تخصصی تاریخ و همین‌طور بحث‌های تاریخی را به صورت منظم پوشش بدهد نیز از دیگر برنامه‌های ما به عنوان «انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ» است.