انتشار کتاب «مقدمه‌‌ای‌‌ بر تاریخ‌نگاری علم»

در مقدمه‌ای بر تاریخ‌نگاری علم، مسائل روش‌شناختی و فلسفی تاریخ علم مدرن مورد توجه قرار گرفته و با توصیف و ارزیابی اصلی‌ترین دیدگاه‌های تاریخ‌نگارانه مروری جامع و نقادانه بر این رشته شده است.
آوردن بحث‌هایی درباره مسائل کلیدی موجود در نگارش تاریخی به معنای عام کلمه و روشن ساختن آنها با ذکر مثال‌هایی از رشته‌های علمی متنوع موجب شده تا این مقدمه نه چندان ابتدایی بتواند میان تاریخ عمومی و تاریخ علم پیوند برقرار کند. کتاب با مروری بر تکوین اولیه تاریخ علم آغاز می‌شود و سپس نظریه تاریخ را، چنان که در تاریخِ علم به کار می‌آید، معرفی می‌کند. این کار خود مسائلی را پدید می‌آورد، از جمله مسئله دوره‌بندی‌های تاریخی، کارکردهای ایدئولوژیک علم، و نزاع میان تاریخ‌نگاری در‌ـ‌زمانی و زمان‌پریش، که همه در فصل‌هایی مجزا بحث شده‌اند. در نهایت نیز کاربرد و تحلیل نقادانه منابع تاریخی و امکان بازسازی آزمایشی تاریخ مطرح می‌شود.
مقدمه ای بر تاریخ نگاری علم، چنان که نامش گویاست کتابی است مقدماتی. اما این مقدماتی بودن موجب نشده است که دایرۀ شمول موضوعی کتاب محدود شود. در این کتاب، به اجمال اما به زبانی دقیق و رسا، بحث های مشترک میان تاریخ علم و تاریخ عمومی و همچنین بحث های مختص به تاریخ علم مطرح شده اند. از جملۀ بحث های مشترک می توان به مسئلۀ دوره بندی، انواع تبیین های تاریخی، نگارش افقی یا عمودی تاریخ، عینیت و ذهنیت در تاریخ، و تاریخ نگاری خلاف واقع اشاره کرد. در بحث های مختص به تاریخ علم نیز نویسنده موضوعاتی مانند بازسازی آزمایش ها در تاریخ علم، نقش ایدئولوژی ها در تولید علمی، تاریخ هایی که به قلم خود دانشمندان نوشته شده اند، علم سنجی، نقش تحلیل روان شناختی در تاریخ نگاری علم، تحلیل منابع علمی و مانند اینها را مورد توجه قرار داده است. در کنار اینها مکرراً مثال هایی آموزنده و عملی از شیوۀ نگارش تاریخ های علمی آمده است. دقت در همین مثال ها و توجه به دشواری رسیدن به تصمیم نهایی دربارۀ وقایع تاریخی علم پیچیدگی تاریخ علم و لزوم بهره گیری از مفاهیم تاریخی و فلسفی و نظری مرتبط با علم را نمایان می سازد.
این کتاب نخست در سال ۱۹۸۷ به انگلیسی و از سوی انتشارات کمبریج منتشر شده است. البته، چنان که نویسنده خود در مقدمه اش ذکر کرده، گویا ابتدائاً کتاب به زبان دانمارکی نوشته شده بود و سپس خود نویسنده آن را به انگلیسی ترجمه و در واقع بازنویسی کرده است. پس از سال ۱۹۸۷ در سال های ۱۹۸۹، ۱۹۹۱ و ۱۹۹۴ کتاب عیناً تجدید چاپ شده و در سال ۲۰۰۳ نیز به صورت دیجیتال انتشار دوباره یافته است.
فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است :
مقدمه مترجم
درآمد
فصل اول: ابعاد تکوین تاریخ علم
فصل دوم: تاریخ علم
فصل سوم: اهداف و چرایی
فصل چهارم: مبانی نظریه تاریخ
فصل پنجم: عینیت در تاریخ
فصل ششم: تبیین‌ها
فصل هفتم: تاریخ فرضی
فصل هشتم: ساختار و سازمان
فصل نهم: تاریخ علم زمان‌پریش و درزمانی
فصل دهم: ایدئولوژی و اسطوره در تاریخ علم
فصل یازدهم: منابع
فصل دوازدهم: ارزیابی مواد منبع
فصل سیزدهم: تاریخ‌های دانشمندان
فصل چهاردهم: تاریخ علم آزمایشی
فصل پانزدهم: رهیافت زندگی‌نامه‌ای
فصل شانزدهم: پروسوپوگرافی
فصل هفدهم: تاریخ‌نگاری علم‌سنجانه
کتاب‌شناسی
نمایه
کراگ، هلگه، مقدمه‌ ای‌‌ بر تاریخ‌ نگاری علم، مترجم : محمد ابراهیم باسط، تهران، سمت، ۳۲۰ صفحه، قطع: وزیری، بها: ۱۴۰۰۰۰ ریال، ۱۳۹۵.