پیش از انقلاب اسلامی، نهضت جنگل ناشناخته بود.

یکصد و سه سالگی سالروز آغاز نهضت جنگل توسط محققان و پژوهشگران گرامی داشته شد تا در غیاب مسئولان نهادهای متولی، تحقیق و پژوهش درباره زوایای متعدد این نهضت مورد تاکید بیشتری قرار گیرد.
به گزارش گیلان مصور، در حالی که تنها دو روز از فرارسیدن سالروز یکصد و سه سالگی آغاز نهضت جنگل(۲۰ مرداد ماه سال ۱۲۹۴ هجری شمسی) می گذرد، ظهر یکشنبه جمعی از پژوهشگران و محققان گرد هم آمدند تا علاوه بر گرامیداشت سالروز آغاز جنبش جنگل، زوایای مختلف نهضت جنگل را باز شناخته و نسبت به یادآوری و ثبت آن در اذهان تاکید کنند..
در این نشست که با همکاری سازمان اسناد و کتابخانه ملی گیلان و پژوهشگده گیلان شناسی دانشگاه گیلان برگزار شد، روبرت واهانیان تبریز با اشاره به جدول تطبیقی که توسط وی تنظیم شده و رویدادهای ۲۰۰ ساله گیلان از جمله تاریخ هفت ساله نهضت جنگل را نشان می دهد، اول شوال سال ۱۳۳۳ هجری قمری را روزی دانست که در تاریخ گیلان و ایران از ارزش بسیاری برخوردار است.
این پژوهشگر با بیان اینکه در این روز نهضت جنگل رسما فعالیت خود را آغاز کرده است گفت: بسیاری از رویدادهای تاریخی در شهر رشت و استان گیلان رخ داده که می تواند به عنوان ظرفیتی فرهنگی ثبت شود. وی با ذکر محققانی که طی ۱۰ سال اخیر از دنیا رفته اند اما آثار آن ها منابع و ماخذ اصلی مطالعه نهضت جنگل بوده است اظهار کرد: پیش از انقلاب اسلامی، عملا منبع موثقی برای مطالعه بر روی نهضت جنگل و شناخت آن منتشر نشده بود و بسیاری از پژوهشگران حتی نام میرزا را نشنیده بودند اما پس از انقلاب و به ویژه طی ۱۰ سال اخیر، بیشترین منابع و ماخذ نهضت جنگل تالیف شده است.
واهانیان با بیان اینکه بسیاری از جوانان محقق در حال حاضر مشتاق پژوهش و شناخت زوایای پنهان نهضت جنگل هستند تصریح کرد: برپایی نشست های بحث و بررسی درباره رویدادهای تاریخی همچون سالروز آغاز نهضت جنگل می تواند در بازشناسی هویت تاریخی همه مردم تاثیرگذار باشد و بستر لازم برای تحقیق و پژوهش بیشتر درباره این نهضت و اهداف آن را رقم بزند.
وی تاکید کرد: این روز را باید به عنوان یکی از روزهای شاخص در تاریخ گیلان و ایران به خاطر سپرد و با یادآوری آن و برپایی نشست های مختلف نسبت به بازشناسی نهضت جنگل و افرادی که در آن تاثیر گذار بودند و همینطور تاثیر این جنبش بر تاریخ ایران پرداخت.
در ادامه این نشست، رئیس پژوهشکده گیلان شناسی دانشگاه گیلان نیز نهضت جنگل را یک میراث فرهنگی دانست و گفت: نهضت جنگل و تاثیر آن بر تاریخ و فرهنگ مردم گیلان و ایران از زمان تشکیل تا کنون به مثابه یک میراث گرانقدر است که باید علاوه بر نگاه تاریخی به آن با نگاه فرهنگی نیز مورد توجه قرار گیرد.
هاشم موسوی افزود: نصب مجسمه میرزا کوچک در مرکز شهر رشت و احساس افتخاری که در همه مردم و محققان و …به دلیل رشادت های میرزا کوچک خان و یارانش به وجود می آید نشان می دهد که باید با نگاه فرهنگ به این نهضت نگریست زیرا که فرهنگ عامل اتصال و رفع غریبگی بین انسانهاست.

وی با بیان اینکه تاریخ و فرهنگ با هم عجین و در تعامل هستند تصریح کرد: بازشناسی نهضت جنگل توسط محققان و برگزاری نشست های باشکوه پیرامون این موضوع می تواند هر چه بیشتر تاثیر این نهضت را بر تاریخ، ادبیات، موسیقی و سایر جنبه های دوران حیات این نهضت و پس از آن و حتی تاکنون روشن سازد.
موسوی تاکید کرد: از همه اهالی قدرت و ثروت و فرهنگ می خواهم که دست به دست یکدیگر داده و با نگاهی فرهنگی، این میراث گرانبها را بازشناخته و حفظ کنند.
استاد تاریخ دانشگاه گیلان نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه در بررسی سیاسی نهضت جنگل همچون بسیاری از حرکت های رادیکالی و جریان های سیاسی در طول تاریخ با محدودیت هایی مواجه هستیم اظهار کرد: آنچه که می تواند نهضت جنگل را با منابع و ماخذ مستند مورد بررسی و تحقیق بیشتر قرار دهد اینست که به آن علاوه بر نگاه تاریخی به صورت یک جنبش و رویداد فرهنگی نگاه کرد.
عباس پناهی با بیان اینکه بیشترین تحقیقات پیرامون نهضت جنگل بر روی شخصیت میرزاکوچک خان متمرکز بوده است افزود: نهضت جنگل مجموعه ای از افراد مختلف و متعددی بوده که باید با مطالعه و بازشناسی آن ها نسبت به تاثیرشان بر روی نهضت و همینطور تاثیر نهضت بر تاریخ سیاسی ایران از مشروطه تاکنون واکاوی کرد.
وی تاکید کرد: نمی توان امروز، نسبت به تصمیمات و اقداماتی که در طول نهضت جنگل رخ داده قضاوت درستی انجام داد.
استاد دانشگاه گیلان با بیان اینکه با وجود تاثیر نهضت جنگل در حوزه های مختلف از جمله تاریخ ایران هنوز شهر رشت فاقد موزه جنگل است گفت: شهر رشت در سه حوزه قاجار، مشروطه و نهضت جنگل از ظرفیت ایجاد موزه برخوردار است که می تواند سبب بازشناسی هویت و نقش مردم آن و استان گیلان در تاریخ ایران شود.
پناهی تاکید کرد: باید بپذیریم که اگرچه پرداختن به تحولات تاریخی (منطقه ای و ملی) از نگاه سیاسی دشوار و مشمول محدودیت هایی است اما می توان با نگاه فرهنگی به بسیاری از این تحولات از جمله نهضت جنگل پرداخت.
وی که نویسنده کتاب «ماخذشناسی تحلیلی و توصیفی نهضت جنگل» است گفت: مطمئنا بازشناسی منابع و ماخذی که اخیرا در این حوزه منتشر شده است می تواند محققان را هر چه بیشتر به زوایای ناشناخته نهضت جنگل نزدیک کند.
استاد تاریخ دانشگاه گیلان افزود: بسیاری از منابع و ماخذ درباره نهضت جنگل وجود دارد که هنوز به صورت آکادمیک فهرست وار نشده اما می توان با مطالعه و اتکا به آن ها، تحقیقات و پژوهش ها هدفمندی را در خصوص نهضت جنگل انجام داد.
در بخش دوم این نشست نیز کتاب« ماخذشناسی تحلیلی و توصیفی نهضت جنگل» که از سوی دکتر پناهی تالیف و توسط انتشارات دانشگاه گیلان منتشر شده است به بحث و بررسی گذاشته شد.