کتاب «نوستالژی ری، طهرون و شمرون» منتشر شد

کتاب «نوستالژی ری، طهرون و شمرون» تالیف محمد منصوری، شماری از میراث تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، جغرافیایی و... پیشینه مثلث ری، طهرون، شمرون را تا اندازه‌ای جست‌وجو کرده است.

کتاب در سه فصل با عناوین «ری»، «ظهرون» و «شمرون» تنظیم شده است.

در پیشگفتار کتاب با اشاره به قدمت برخی مناطق کهن مختلف پایتخت آمده است: «بدون شک نوستالژی برابر با تاریخ مترادف است؛ لیکن این تاریخ است که با گذشته‌های دور و نزدیک انسان‌ها و اماکنی که در آن سکونت می‌کردند و آثار بقایایی که از خود باقی گذاشته و رفته‌اند؛ مرتبط است. مثلا تاریخ شهرری بنا به روایات، مربوط به پنج هزار سال پیش است. در حالی که طهرون و شمرون دارای پیشینه کوتاهی است. به هر حال در طی مدت زمانی که از عمرشان سپری شده است دارای تغییر و تحولات بسیاری شده‌اند.»

باغ طوطی، نام یکی از آرامستان‌های قدیمی شهرری است که در وصف آن می‌خوانیم: «آرامستان باغ طوطی در ضلع غربی حرم شاه‌عبدالعظیم قرار داردکه از یکسو به حرم و از سوی دیگر به بازار شاه‌عبدالعظیم راه دارد. بعد از پیروزی انقلاب اسلای دری جدید به آن اضافه شد که به محله مجاور باز می‌شود. مشاهیری که در این محوطه دفن شده‌اند می‌توان از ستارخان، شیخ‌محمد خیابانی، قاآنی شیرازی، آیت‌الله کاشانی، علامه قزوینی، حسینعلی میرزا نصرت‌السلطنه، بدیع‌الزمان فروزان‌فر، طیب حاج‌رضایی، حاج‌علی رزم‌آرا و بسیاری دیگر از کسانی که نام‌شان بارها در تاریخ تکرار شده در اینجا آرمیده‌اند.»

منطقه «مرتضی‌گرد» از جمله مناطق قدیمی شهرری است که مولف در شرح آن آورده است: «دهستان غار، بخش حومه شهرستان ری، شهرستان ری، ۸ کیلومتری غرب شهرری است. تپه مرتضی‌گرد، آثاری باستانی وجود دارد. طی کاوش‌های علمی که در آنجا به عمل آمده، گچ‌بری‌های،‌ نقوش برجسته و ستون‌های عظیمی به دست آمده که با گچ‌بری تزیین شده و اکنون بهترین نمونه‌های آنها در موزه ایران باستان، در غرفه‌های عهد ساسانی، نگهداری می‌شود. این تپه‌های بقایای کاخ‌های ساسانی است. همچنین تپه‌ای در آنجاست به نام تپه چال‌تلخان، که از آثار میراث فرهنگی است.»

درباره برخی روستاهای حاشیه تهران قدیم آمده است: «وصفنارد، در قدیم روستای کوچکی در حاشیه تهران بوده و از «بلوک غار ری» به‌شمار می‌آمده اما امروزه جزیی از تهران بزرگ است. نخستین بار محمدشاه قاجار کانالی به طول ۴۲ کیلومتر برای عبور بخشی از آب‌های رودخانه کرج به تهران در این مسیر احداث کرد. در قدیم در وصفنارد، یخچال‌هایی وجود داشت که زیرزمینی و دارای پله بود و اکبر مشتی ملایری، بستنی‌ساز معروف تهران قدیم، یخ مصرفی‌اش را بیشتر از این یخچال تهیه می‌کرد. مسجد اعظم وصفنارد از زمان روستا بودن این محله رونق داشته و علت نامگذاری آن به مسجد اعظم این است که در این زمان برای یک روستا مسجد بزرگی به شمار می‌آمده است.»

در کنار مناطق به افراد مشهور نیز اشاره شده که مولف از جمله در رابطه با جامع باربُد می‌نویسد: «در سال ۱۳۰۵ باشگاهی به نام «جامعه باربُد» در تهران تاسیس شد که موسس آن مرحوم اسماعیل مهرتاش بود. مهرتاش چندتا پرت تصنیف کرد و یک نوع موسیقی نشاط‌آور و قطعات انتقادی همراه با موسیقی پدید آورد که تا آن روز در ایران بی‌سابقه بود. جامعه باربُد لیلی و مجنون، خسروشیرین، خیام و نمایش اوضاع اداری را با موفقیت به مردم تهران عرضه داشت. از جمله خوانندگان مشهوری که در معیت مرحوم اسماعیل مهرتاش کسب فیض کردند، می‌توان از: «محمدرضا شجریان، زندوکیل، منتشری، جمال وفایی و ده‌ها هنرمند معروف دیگر نام برد.»

تنها ری نیست که از محله‌های قدیمی برخوردار است بلکه شمیران نیز دارای محله‌هایی است که شاید برخی نام آن را اصلا نشنیده باشند، برای مثال اراج که در توصیف آن آمده است: «یکی از محله‌های قدیمی شمیران واقع در منطقه یک است که پیش از این مملو از باغ و دارای فضای سبز زیبایی بود. این منطقه به دلیل وجود این با‌غ‌ها و واقع‌شدن در دامنه سلسله جبال البرز دارای آب و هوایی دلنشین و همواره مطبوع بود گرچه مردم اراج زمستان‌های سختی را پشت‌سر می‌گذاشتند اما لذت از هوای همواره پاک و روستایی اراج، سختی زمستان‌های پربرفش را قابل تحمل می‌کرد.»

بعضی محله‌های قدیمی در زمانه جدید هنوز وجود دارند و نام‌های بامسمایشان نشان از قدمت آنها دارد: «لارک به معنی لار کوچک، دهی بوده که ۲۵ نفر جمعیت داشته و در جنوب دارآباد و جنوب شرقی اقدسیه در شش کیلومتری شرق تجریش، واقع شده است. لارک اکنون جزو منطقه یک شهرداری محسوب می‌شود. لارک در اصل، متعلق به مهدی قلی‌خان امیرآخور بود. در زمان ناصرالدین‌شاه، میرزا رضاخان ارفع‌الدوله، معروف به «داش» آنجا را خرید و به نام خود، رضاآباد و ارفعیه نامید.»

کتاب «نوستالژی ری، طهرون و شمرون» تالیف محمد منصوری در ۲۱۶ صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و به قیمت ۲۰ هزار تومان از سوی انتشارات آفرینندگان به چاپ رسیده است.