انتشار کتاب «نویسندۀ رستم التواریخ کیست؟»

رستم التواریخ با درگذشت کریم خان زند (۱۱۱۹ – ۱۱۹۳ ق ۱۷۰۵ – ۱۷۷۹ م) آغاز می شود و بی درنگ توفانی از درگیری های درون خاندانی زندیه و شورش های سرکشان نواحی آغاز و جهانی پرآشوب به تصویر کشیده می شود.
سه سال از مرگ کریم خان می گذرد و نویسنده از هفده سالگی خود و درس خواندن در مکتب می گوید و اینکه نزدیک به هفتاد نفر از بزرگ زادگان هم دبستانی او بوده اند. یکی از ایشان «محمدرضای ولد آقاکبیر صراف» است که داستان رفتنش به هندوستان و گرفتن پایتخت آن مقدمۀ کتاب می شود.
در شرح رویدادها هرکدام از دوره های یادشده، رستم الحکما گزارش تاریخی خود را بسته به اینکه چه موقعیتی را توصیف می کند با داستان هایی از ویرانی ها، یا هزل و هجو فرومایگان و منحطان و یا حکایات دلکش همراه کرده است.
او با کاربرد فنون هجو فرومایگان و منحطان و یا حکایات دلکش همراه کرده است. او با کاربرد فنون حفظ فاصلۀ بین روایت با ناظر روایت، جا به جا با اشعاری از خود و دیگران و پندها و نصایح گوناگون و گفتار ائمه و بزرگان روایت را قطع می کند و خواننده و شنونده را همواره در سطحی بالاتر از رویدادها نگه داشته و از غرق شدن او در روایت جلوگیری می کند.
تاریخ، ادب و سیاست در رستم التواریخ به هم آمیخته است تا در اثری شگفت و یگانه در میان همگنان زیر و روی پوست جامعۀ ایران در دوره ای پرآشوب به تصویر کشیده شود: این متن کتاب تاریخی است که رویدادهایش در یک دستگاه گوارش ادبی استادانه جمع بندی و پرداخته شده و نشیب جامعۀ ایران پس از پایان کار شاه سلطان حسین تا دورۀ قاجارها را به دست می دهد.
نزدیک به نیم قرن از انتشار رستم التواریخ در عرصۀ عمومی می گذرد. به گواهی یادکرد جهانگیر تفضلی از استادش جایگاه این کتاب در میان نخبگان فرهنگی از دهه ها پیش شناخته شده بود. با همۀ تلاش هایی که شده هنوز کوچکترین اطلاعی از نویسنده جز آنچه خود نوشته به دانسته های ما اضافه نشده است. دلیل این ناکامی تنها یک چیز می تواند باشد: فردی با نام و مشخصات محمدهاشم آصف رستم الحکما وجود تاریخی نداشته است و این نام جز پوششی برای پنهان نگاه داشتن هویت حقیقی نویسندۀ چیره دست شناخته شده ای که دلایل خاص خود را از این پرده پوشی داشته نبوده است.
حاصل یافته های این نگارنده این است که بر پایۀ اطلاعات موجود رستم الحکما نمی تواند کسی به غیر از رضاقلی خان هدایت باشد و این ادعایی است که در اینجا و برای نخستین بار از زمان نگارش کتاب های محمدهاشم آصف شده است.
برای اثبات مدعای گفته شده، نخست ویژگیهای متن رستم التواریخ و همچنین برخی دیدگاه های نویسنده که از لابلای نوشته های کتاب قابل دریافت است دسته بندی شده و با نوشته ها و آگاهی هایی از رضاقلی خان هدایت تطبیق داده می شود. سپس تلاش می شود تا ردی از دانسته های موجود دربارۀ رضاقلی خان هدایت در رستم التواریخ پیدا شود. به نظر می رسد که رضاقلی خان نشانه هایی را در کتاب گنجانده است تا خوانندگان آینده هویت راستین نویسندۀ کتاب را دریابند.
نوذری، جلیل، نویسندۀ رستم التواریخ کیست؟ و پژوهشی در نگاه او به ایران، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ۲۸۹، ۷ صفحه، قطع: وزیری، بها با جلد شومیز: ۲۱۰۰۰۰ ریال بها با جلد سخت: ۳۱۰۰۰۰ ریال، ۱۳۹۶.