سردار بی‌بی مریم بختیاری سردار آزادگی

بی‌بی مریم، فرزند حسین‌قلی خان ایلخانی و بی‌بی فاطمه، دختر علیرضا خان چهارلنگ کیان‌ارثی بوده است. نام اصلی‌اش مریم بیگم بوده و وی را بی‌بی مریم، سردار بی‌بی مریم و مریم‌السلطنه نیز می‌خواندند.
بی‌بی مریم مادر شهید علی‌مردان خان (که به دستور رضاخان اعدام شد)، محمدعلی خان، مصطفی‌قلی خان و خواهر علی‌قلی خان سردار اسعد،‌ صمصام‌السلطنه، سردار ظفر، امیر جاهد، امیرقلی خان، اسفندیار خان، بی‌بی نیلوفر و بی‌بی زهرابیگم است.
از زمان و مکان دقیق تولد سردار بی‌بی مریم بختیاری اطلاع دقیقی در دست نیست ولی برطبق شواهد موجود وی در سال ۱۲۸۷ هـ.ق مطابق ۱۲۴۹ هـ.ش متولد شده است.
طبق گفته نوادگان، سردار بی‌بی مریم در اصفهان و سورشجان زندگی می‌کرده، خانه‌اش در اصفهان به نام قصر رودابه،‌ در خیابان شیخ‌بهایی مشهور بوده است.
به گفته مرحوم دکتر وحیدنیا ساختمان بی‌بی مریم در جلفا ۹۰۰۰ متر بوده، که قسمتی از خانه وی به مدرسه رودابه تبدیل شد و قسمتی از آن اکنون کلیساست، وی قبل از مرگش این خانه را به مبلغ چهل و دو هزار تومان فروخت که اسناد آن نزد بستگانش موجود می‌باشد.
سردار بی‌بی مریم در سال ۱۳۱۶ هـ.ش بیمار و مدتی در بیمارستان عیسی ابن مریم بستری شد اما درمان مؤثر نبود و پس از سالها زندگی سرافرازانه و مبارزه، در خانه خود واقع در خیابان قصر اصفهان دار فانی را بدرود گفت و در تکیه میر، در تخت پولاد اصفهان به خاک سپرده شد، ‌قبر وی کاشی کاری و فاقد نام می‌باشد.
سردار بی‌بی مریم بختیاری، بانویی منحصر به فرد در تاریخ معاصر به شمار می‌رود. وی در جنگ بین‌الملل اول همراه آلمان با روس و انگلیس جنگید و پس از مغلوب شدن، افسران و کاردار آلمان و متحدان را در قلعه خویش در خاک بختیاری پناه داد و شبانه با تدابیری خاص از غرب کشور راهی آلمان نمود. روس‌ها به تلافی قلعه‌اش را ویران و اموالش را به غارت بردند و وی را تبعید نمودند.
او به پاس رشادتهایش از امپراطور ویلهلم اول، امپراطور عثمانی و اتریش، مدال‌های جنگ، شرف و شجاعت گرفت، او همچنین در انقلاب مشروطه و حمایت از آزادیخواهان نیز نقش داشته است.
او با نظام‌السلطنه مافی و حاج نورالله اصفهانی مکاتبه داشته، و دفاع از حقوق و جایگاه زنان با استفاده از مکاتبه با علما و فقها از ویژگی‌های بارز وی، و خانه‌اش پناهگاه آزادیخواهانی چون وحید دستگردی و فرخی یزدی بوده است.
این اثر حاصل ۱۳ سال پژوهش دکتر پریچهر سلطانی زراسوند، دکترای ادبیات معاصر، پژوهشگر، نویسنده، شاعر و منتقد و فعال حوزه زنان می‌باشد، که بر اساس منابع منتشر نشده مانند اسناد خانواده، نوشته‌های بی‌بی مریم، روزنامه‌ها اسناد وزارت امور خارجه، ‌خاطرات آزادیخواهان،‌ مورخان و جهانگردان تألیف شده است.
کتاب حاضر شامل دو بخش است، بخش اول دارای هشت فصل با مضامین زندگی، خاندان و ویژگی‌های اخلاقی سردار بی‌بی مریم، و بخش دوم شامل شش فصل در مورد انقلاب مشروطه و جنگ بین‌الملل اول در ۵۶۴ صفحه که توسط انتشارات ایل‌دخت بختیاری، با شمارگان ۲۰۰۰ نسخه و قیمت ۴۰۰۰۰ تومان در سال ۱۳۹۴ منتشر شده است.
علاقه‌مندان محترم می‌توانند این کتاب را در مخزن شماره ۱ کتابخانه مجلس شورای اسلامی با شماره ثبت ۵۵۵۸۹۶ بازیابی و مطالعه نمایند.