ترکیه، هر دهه یک کودتا!

نگاهی به تاریخچه کودتا در ترکیه

با کودتایی که ۱۵ جولای ۲۰۱۶ در ترکیه انجام شد طی ۵ دهه گذشته ۵ کودتا یعنی در هر دهه یک کودتا انجام شده است...

شنبه ۲۶ تیر ۱۳۹۵
«کمال آتاتورک» در اکتبر ۱۹۲۳ تاسیس ترکیه جدید را اعلام کرد و آنکارا را به عنوان پایتخت این کشور قرار داد و این در حالی بود که در دوره حکومت عثمانی‌ها استانبول پایتخت بود.
آتاتورک دوره‌ای از تقدیس غرب‌گرایی و سکولاریسم را به صورت کامل در ترکیه آغاز کرد؛ مردم را از پوشیدن لباس‌های سنتی منع کرد، مدارس دینی را بست، دادگاه‌های شرعی را لغو کرد و استفاده از حروف عربی را نیز ممنوع و حروف لاتین را جایگزین آن کرد.
کودتای ۲۷ ماه می ۱۹۶۰
ترکیه در طول ۵ دهه گذشته شاهد کودتاهای بسیاری بوده است اولین آنها در ۲۷ ماه می ۱۹۶۰ بود که دولت دموکراتیک منتخب مردم با کودتایی نظامی کنار زده شد.
۳۸ افسر به ریاست ژنرال «جمال گورسل» تلاش کردند قدرت را در کشور به دست گیرند؛ در آن زمان کودتاچیان ۲۳۵ ژنرال و ۵ هزار افسر از جمله رئیس ستاد مشترک را برکنار کردند و فعالیت حزب دموکراتیک متوقف شد؛ «عدنان مندریس» نخست‌وزیر و «جلال بایار» رئیس‌جمهور به همراه تعدادی از وزرا بازداشت شدند و به زندانی در جزیره «یصی ادا» فرستاده شدند.
در محاکمات پس از این کودتا ۱۵ نفر از مقامات سابق دولتی ازجمله عدنان مندرس نخست‌وزیر برکنار شده به جرم خیانت به کشور و زیر پا گذاشتن اصول کمالیسم به دار مجازات آویخته شدند
پس از این کودتا، سه کودتای نظامی دیگر رخ داد که به سیاست و اقتصاد ترکیه ضربات سختی وارد کرد.
کودتای ۱۲ مارس ۱۹۷۱
دومین کودتای نظامی در ترکیه (طی مدت ذکر شده) در ۱۲ مارس ۱۹۷۱ بود؛ این کودتا در اوج درگیری سیاسی میان ترکیه و یونا بر سر جزیره قبرس و علیه دولت راستگرای «سلیمان دمیرل» رخ داد.
این کودتا برخلاف کودتای اول هیچ تلفاتی نداشت، فقط چند تن از رهبران جنبش دانشجویی به اتهام نقض اصول قانون اساسی دستگیر شدند.
کودتای ۱۲ سپتامبر ۱۹۸۰
این کودتا تلخ‌ترین کودتای ترکیه بود که ساعت سه نیمه‌شب ۱۲ سپتامبر ۱۹۸۰ آغاز شد؛ ساعت ۳۰/۵ ابلاغیه‌ای از طرف «کنعان اورن» رئیس ستاد مشترک ارتش به «سلیمان دمیرل» (نخست‌وزیر وقت)، «بولنت اجویت» (رهبر وقت حزب جمهوریخواه) و «نجم‌الدین اربکان» (رهبر حزب سلامت ملی) فرستاده شد که متن آن از قرار زیر بود: «حکومت‌تان فسخ شد. عضویت پارلمانی‌تان از بین رفت. دستورات آورنده ابلاغ‌نامه را اجرا کنید».
این کودتا خونین‌ترین کودتای تاریخ ترکیه بود؛ اورن در این کودتا رسما رئیس‌جمهور ترکیه شد وتا سال ۱۹۸۹ حکومت را در دست داشت. وی در سال ۲۰۱۴ به حبس ابد محکوم شد.
کودتای ۲۸ فوریه ۱۹۹۷
این کودتا که به نام «کودتای سفید» شناخته می‌شود علیه دولت «نجم‌الدین اربکان» انجام شد ؛ ارتش ترکیه با اعمال فشار بر دوبت اربکان، وی را مجبور به استعفا کرد، در پی این کودتا حزب «رفاه» تا سال ۱۹۹۵ قدرت را به دست گرفت.
کودتای ۱۵ جولای ۲۰۱۶
این کودتا در شب گذشته (۱۵ جولای) با مستقر شدن یگانی از ارتش ترکیه در مدخل پل «بسفر» در استانبول و مسدود شدن مسیر حرکت خودروها آغاز شد. بعد از آن هم اخباری از تیراندازی در آنکارا و پرواز جنگنده‌ها با ارتفاع کم خبر دادند.
نیروهای ارتش توانستند فقط برای ساعاتی محدود کنترل تلویزیون دولتی TRT و فرودگاه آتاتورک استانبول را به دست بگیرند.
اما تنها ساعاتی بعد مقامات ترکیه از شکست کودتا خبر دادند، در این جریان حدود ۱۶۰ تن کشته و یکهزار و ۴۴۰ نفر زخیم شدند و ۲۸۳۹ نفر دیگر بازداشت شدند.
نظر شما