«بازمانده‌هایی از دوران جاهلیت در تمدن اسلامی» به زودی منتشر می‌شود

دکتر علی بلوکباشی، مردم‌شناس پیشکسوت درباره کتابی که به تازگی ترجمه آن را به پایان رسانده، می‌گوید: کتابی که به فارسی ترجمه کرده‌ام، نوشته ادوارد الکساندر وسترمارک (Edward A. Westermark ۱۸۶۲-۱۹۳۹) است که عنوان آن به فارسی «بازمانده‌هایی از دوران جاهلیت در تمدن اسلامی» نام دارد. محتوای این اثر، مجموعه درسگفتارهایی است که وسترمارک از اثر دو جلدی خود به نام «آئین و باور در مراکش» (۱۹۲۶) برگزیده و در دانشگاه لندن بیان کرده و بعد آن را به صورت اثر کنونی در بهار سال ۱۹۳۳ چاپ و منتشر کرده‌ است.
وی افزود: کتاب «بازمانده‌هایی از دوران جاهلیت در تمدن اسلامی» یکی از امهات کتب کلاسیک جهان و از معتبرترین منابع تحقیقی - تطبیقی مورد استفاده و استناد بیشتر دین‌پژوهانی است که در زمینه دین، مذاهب، فرهنگ عرفی و فرهنگ عامه مردم در جوامع اسلامی و ایران تحقیق می‌کنند.
این مردم‌شناس درباره استفاده از اسناد در این کتاب ادامه داد: وسترمارک مدت ۹ سال در سرزمین مراکش به پژوهش‌های میدانی پرداخت و در این اثر فرهنگ، رفتارها، عقاید، باورها و مناسک دینی مردم مراکش را پس از ورود و گسترش اسلام در سرزمین‌های افریقایی و گرایش مردم افریقا به اسلام با استناد به سندهای معتبر کتبی و پژوهش‌های شفاهی را بررسی کرده است. در این بررسی مولف آمیختگی‌های فرهنگ این مردم را در برخی عرصه‌های رفتاری، اعتقادی و مناسکی با پاره‌ای از عناصر بازمانده فرهنگی شرک‌آمیز اقوام و قبایل روزگاران پیشین به دست آورده است.
بلوکباشی بیان کرد: مولف موضوعات مربوط به فرهنگ عرفی مردم مسلمان مراکش را با تحقیقی به روش میدانی- کتابخانه‌ای و مبتنی بر نگرش دوگانه جامعه‌شناسانه و انسان‌شناسانه و با بهره‌گیری از دانش عمیق و گسترده خود در پژوهش‌های دینی پیشینیان نوشته و تجزیه و تحلیل کرده است.
وی درباره محتوای کتاب وسترمارک اظهار کرد: مطالب این کتاب در ۶ فصل و هر فصل با مباحث گوناگون تنطیم و تدوین شده است. عناوین فصول شش‌گانه آن عبارتند از «جن»، «چشم بد» یا «چشم‌زخم»، «دعا و نفرین و سوگند»، «قداست (برکت): فراگیربودن آن»، «قداست: مظاهر و تغییر پذیری آن» و « قوم بَربَر و بازمانده‌هایی از فرهنگ رومی در آئین این قوم».
این پژوهشگر فرهنگ عامه در معرفی مولف کتاب «بازمانده‌هایی از دوران جاهلیت در تمدن اسلامی» گفت: وسترمارک فیلسوفی جامعه‌شناس، دانشمندی انسان‌شناس اهل فنلاند است. در هلسینگ‌فورس فنلاند که امروزه هلسینکی نامیده می‌شود، به دنیا آمد و تحصیل کرد و درجه دکتری در فلسفه و جامعه‌شناسی گرفت. در سال ۱۸۹۰ به سمت استادی جامعه‌شناسی در دانشگاه هلسینگ‌فورس منصوب شد. در دانشگاه لندن نیز در کرسی جامعه‌شناسی تدریس می‌کرد و از سال ۱۹۰۷ تا ۱۹۳۰ سمت پروفسوری جامعه‌شناسی آن دانشگاه را داشت. وسترمارک به چند زبان از جمله لاتین تسلط کامل داشت و با بیشتر نوشته‌ها، آثار علمی قدما و نویسندگان معاصر خود آشنا بود و در تالیفات خود از جمله همین کتاب از تمامی منابع قدیم و جدید به زبان‌های مختلف بهره گرفته است.
بلوکباشی افزود: وسترمارک و یکی دیگر از فیلسوفان و جامعه‌شناسان انگلیسی به نام لئونارد هابهاوس (Hobhouse Leonard T ۱۸۶۴-۱۹۲۹) را آخرین چهره‌های برجسته در سنت مطالعات تطبیقی در نهادهای اجتماعی دانسته‌اند. اندیشمندان برجسته‌ای مانند برانیسلاو مالینوفسکی Bronislaw Malinowski در انسان‌شناسی، موریس گینزبرگ Morris Ginsberg و ویلر G. C. Weeler در جامعه‌شناسی از جمله شاگردان وی در دانشگاه لندن به شمار می‌آیند.
وی در رابطه با تحشیه‌نویسی بر اثر وسترمارک عنوان کرد: ترجمه فارسی کتاب مدت‌ها پیش خاتمه یافته و چند ماهی است مشغول نوشتن و افزودن یادداشت‌هایی در مقایسه برخی رفتارها و باورهای مشابه در فرهنگ آئینی و اعتقادی مردم میدان مورد تحقیق وسترمارک و فرهنگ عُرفی یا فرهنگ عامه مردم ایران هستم. گمان می‌کنم که تحشیه‌نویسی براین کتاب تا یک ماه دیگر پایان یابد.
این استاد دانشگاه هنر بیان کرد: هنوز ناشر مشخصی برای چاپ و نشر کتاب در نظر نگرفته‌ام. وقتی کار تحشیه‌نویسی تمام شود، آن‌گاه تصمیم می‌گیرم که چاپ و نشر آن را به کدام ناشر بسپارم.